Atasözlerini Doğru Mu Kullanıyoruz?

Konuşma ve yazma dilinde gerek örnekleme gerekse de anlam pekiştirme amacıyla sıkça başvurduğumuz atasözleri kimi zaman gerçek anlamının dışına kayabiliyor.

Zaman içinde kelimelerin yanlış telaffuzu ile kullanım amacından başka bir yöne doğru evrilen bir çok atasözü mevcut. Bakın sürekli karşımız çıktığı halde hiç üzerinde durmadığımız bu yanlış kullanımlar neler?

Haydan Gelen Huya Gider

Emek sarf edilmeden kazanılmış bir şeyin elimizden kayıp gidebileceğini veya boş işlerde kullanılarak ziyan edilebileceğini ifade etmek için kullandığımız bu söz gerçekte hiç alakası olmayan bir anlam içeriyor.

Atasözünün doğru yazılmış şekli: Hay’dan gelen Hu’ya gider.

Burada Hay ve Hu yaratıcının 99 isminden iki tanesidir. Yani bu söz aslında yaratandan gelen yaratana gider anlamı taşır.

Ana Gibi Yar Bağdat Gibi Diyar Olmaz

İnsanların annesinin hayatındaki öneminin ne denli büyük olduğunu ifade ederken başvurulan bu söz de yine anlamı deforme olmuş örneklerdendir.

Atasözünün doğru yazılmış şekli: Ane gibi yar Bağdat gibi diyar olmaz.

Ane, Bağdat bölgesinde bulunan ve çok derin nitelikteki bir uçurumun adıdır. Yar kelimesi de bilindiği gibi uçurum anlamına gelir. Yani burada aslında anne ile alakalı en ufak bir şey yoktur.

Fukaranın Düşkünü Beyaz Giyer Kış Günü

Bu atasözünün kış aylarında açık renk giymenin güneş ışınlarını soğurma açısından yetersiz kalacağı yönünde bilimsel bir temele dayandırılıp, soğuk havada koyu renkli giysilerin tercih edilmesine yönelik bir telkin içerdiği sanılsa da yine alakasız bir kullanımdan öteye geçmez

Atasözünün doğrusu: Zürefanın düşkünü beyaz giyer kış günü.

Öncelikle altını çizmekte fayda vardır ki burada kullanılan zürafa değil zürefadır. Arapça kökenli olan zarif kelimesinin çoğulu için kullanılan bu tabir aslında zürefâ şeklinde yazılır.

Anlamı ise bir rüküşlük ve avamlık eleştirisi ihtiva eder. Yani bir insanın giyim tercihini belirli bir zümreye uydurmaya çalışırken yeterli zevke sahip olmadığı için saçmalaması ve bunun sonucunda da deyim yerindeyse olmamış kombinlere yönelerek sırıtan bir görüntü açığa çıkarması durumu için kullanılır.